Botanička bašta “Jevremovac”
Prva botanička bašta u Srbiji osnovana je 1874. godine, po odluci Ministarstva prosvete Kraljevisne Srbije, a na predlog Josifa Pančića (1814 – 1888), lekara po obrazovanju i strasnog botaničara. Botanička bašta najpre je formirana na kraju nekadašnje Dunavske ulice, blizu obale Dunava. Vodene bujice u proleće 1888. i 1889. godine uništile su baštu u blizini Dunava. Plac na kojem se ona danas nalazi poklonio je Velikoj školi kralj Milan Obrenović. Ovaj plac od oko pet hektara on je nasledio od svog dede Jevrema i Bašta je, po želji darodavca, dobila ime „Jevremovac”. Staklenik Botaničke bašte „Jevremovac” podignut je 1892. godine i zaprema prostor od oko 500 kvadrata. Na otvorenom prostoru Bašte nalazi se blizu 1.000, a u stakleniku preko 1.000 domaćih, evropskih i egzotičnih vrsta drveća, žbunja i zeljastih biljaka. „Jevremovac” je nastavno-naučna baza Biološkog fakulteta. Odlukom Skupštine Srbije Botanička bašta „Jevremovac” proglašena je 1995. godine spomenikom prirode, čime je celokupan njen prostor stavljen pod poseban režim zaštite.
Nastanak Botaničke bašte „Jevremovac”
Istorija Botaničke bašte „Jevremovac” počinje 1874. godine kada je Velika škola dobila 1.400 talira za podizanje i održavanje bašte. Ime Josifa Pančića neraskidivo je vezano za njeno osnivanje. U obrazloženju potrebe za botaničkom baštom Pančić je pisao: „Botanička bašta ima prema zahtevima današnjeg vremena dve zadaće da izvrši: s jedne strane da na malom prostoru sastavi floru one zemlje, čija se omladina ima tu botanici da uči, a s druge strane da pribere sve one eksotne biljke, koje su potrebne, da u bašti bude uglavnom predstavljena vegetacija celog sveta…” Ovi zadaci Botaničke bašte dopunjuju se danas funkcijom u očuvanju i zaštiti životne sredine.
Za podizanje bašte bilo je dodeljeno zemljište na kraju nekadašnje Dunavske ulice, blizu same obale Dunava. Za njenog upravnika postavnjen je Josif Pančić i odmah se pristupilo izravnavanju i ograđivanju parcele. U proleće 1878. godine započeto je zasađivanje u bašti, a iste godine zatraženo je da se podigne i staklenik. Godine 1887. u bašti su bile zasađene biljke koje je Pančić sa svojim učenicima bio sakupio po Srbiji. Njen osnivač i upravnik želeo je da je predstavi svima koji su zainteresovani i ističe kako u bašti ima mesta i za biljke iz ostalih oblasti Balkanskog poluostrva. Tako bi, govorio je on, velikoškolska botanička bašta ušla u red sličnih ustanova u inostranstvu sa kojima bi se stupilo u stalnu razmenu semenja i korenja biljaka.
Josif Pančić je umro u zimu 1888. godine, a te iste godine u proleće nadošao je Dunav i poplavio baštu. Bujica je iz staklare odnela više od polovine biljaka. Vodena bujica se i naredne godine sručila na baštu i svima je bilo jasno da joj tu nama opstanka. Taj problem rešio je ubrzo kralj Milan Obrenović, koji se na Ilindan 1889. godine obratio ministru prosvete i crkvenih poslova pismom u kojem se kaže: „Danas, na prvi rođendan po miropomazanju moga sina Njegovog veličanstva Našega kralja Aleksandra I, našao sam se pobuđen dati državi na prosvetne celji, i to za botaničku baštu, svoju baštu ovde u Beogradu, u odeljenju palilulskom, preko puta palilulske kasarne pod jednim uslovom, da se ova bašta zove „Jevremovac”, za rad sećanja na našega slavnog pretka, mojega i mojega sina, Gospodina Jevrema T. Obrenovića, velikog ljubitelja narodne prosvete.”
Staklenik je u Botaničkoj bašti „Jevremovac” podignut 1892. godine. Na otvorenom prostoru Bašte od oko pet hektara nalazi se blizu 1.000, a u staklenoj bašti preko 1.000 domaćih, evropskih i egzotičnih vrsta drveća, žbunja i zeljastih biljaka. Botanička bašta „Jevremovac” je nastavno-naučna baza Biološkog fakulteta. Odlukom Skupštine Republike Srbije 1995. godine Bašta je proglašena spomenikom prirode. Tim činom ona je stavljena pod poseban režim zaštite.