„Za sistematsko proučavanje biljaka, botaničar – florista nalazi najviše obaveštenja i najboljih saveta u svojoj zbirci, herbaru. Ali težak je i trudan put kojim se dolazi do dobre i pouzdane zbirke. Da bi se sačinio dobar herbar treba ili da se putuje i lično skuplja, ili da putuju „centurije”, pa i cele zbirke od takvog skupljača, ili da se zbirka popunjuje razmenom duplikata”. Tako je veliki botaničar Josif Pančić pisao o značaju herbarijuma za istraživače i proučavanje biljnog sveta malo pre nego što će njegova, četvrt veka stvarana zbirka, 1860. godine postati vlasništvo države.
Herbarska zbirka Josifa Pančića predstavlja neiscrpan izvor za bolje upoznavanje biljnog sveta Srbije, pa i šireg područja Balkana. Tu se mogu naći brojni podaci o rasprostranjenju čak i onih vrsta koje su danas na teritoriji ili na određenim područjima Srbije iščezli, ili su na granici iščezavanja. Osim toga, u zbirci se nalazi i određeni broj primeraka biljaka koje je Pančić opisao kao nove za nauku i koje predstavljaju najznačajnije primerke u njegovom herbaru. Originalni primerci, na osnovu kojih je neka vrsta ili podvrsta opisana kao nova za nauku, zovu se holotipovi i predstavljaju najznačajnije primerke svake herbarske zbirke. Tako, na primer, u zbirci Herbarium Pancicianum nalaze se holotipovi kragujevačkog sleza i beščekinjaste udovičice – biljaka koje su iščezle iz čitavog svetskog genofonda i ne mogu se više nigde videti osim u njegovoj zbirci.
Ima još primera vrsta koje se nalaze u Pančićevoj zbirci a koje su iščezle sa teritorije Srbije, ili nekih njenih delova. Pančićev herbarijum je u mnogim slučajevima poslužio kao putokaz današnjim istraživačima da provere neke njegove nalaze. Za primer može se uzeti alpski različak. Grupa istraživača je, na osnovu onoga što se nalazilo u Pančićevom herbarijumu, 1998. godine krenula da na Mokroj gori kod Užica potraži alpski različak. U tome je i uspela, ali su pronađena samo tri odrasla primerka, zbog čega je ta vrsta u „Crvenoj knjizi flore Srbije” stavljena u grupu krajnje ugroženih, što zahteva određenu brigu o njoj i njenu zaštitu.
Osim istraživačima, Pančićev herbarijum služi za edukaciju učenika i studenata, a dostupan je i zainteresovanim građanima koji tu mogu da vide mnoge vrste koje se danas u prirodi ne mogu naći. Postoji više biljnih vrsta za koje se pretpostavlja da su iščezle sa teritorije Srbije, a među njima su plava jasenovka sa Vlasine, močvarna hajdučica sa lokaliteta Makiš kod Beograda i Banatska Palanka, kaldezijeva vodena bokvica iz Grabovačke bare kod Obrenovca i Pančićeva grahorica sa Suve planine. I one se danas kod nas mogu videti jedino u herbarskoj zbirci Josifa Pančića.
Zbirka Herbarium Pancicianum je sređena i smeštena u 162 kutije i broji oko 14.000 herbarskih tabaka. Pančić je ovaj materijal prikupio na teritoriji Srbije, Crne Gore, Mađarske, Bugarske, Austrije, Italije i Rumunije. Ovako sređena zbirka je pre tri godine zvanično prijavljena svetskom centru u Njujorku (Index herbariorum) i nalazi se u njihovoj bazi podataka. Od tada raste interesovanje, kako za generalni herbarijum, tako i za Pančićevu zbirku, čije je postojanje u svetu bilo pod znakom pitanja, jer se mislilo da je Pančićev herbarijum nestao.
Za nauku, najznačajnije Pančićevo otkriće smatra se omorika koju je on nazvao Picea omorica Panč. Čitavih dvadeset godina tragao je veliki naučnik za vrstom za koju je u užičkom kraju čuo da „ni jela, ni bor, a ni smrča nije”. Njegovo veliko otkriće, nažalost, bilo je dugo praćeno nepravdom. Pančiću je u svetu osporavano ovo otkriće i negirana je njegova tvrdnja da se radi o potpuno novoj vrsti četinarskog drveta, odnosno o novoj vrsti smrče. Dendrolog Purkinje je nije smatrao novom vrstom, naglašavajući njeno istočnoazijsko poreklo, praveći pri tome i niz naučnih grešaka. Tako se čuvena Pančićeva omorika danas u nauci zove Picea omorica (Pančić) Purkyne. Pančić nije doživeo da se ova nepravda ispravi i njemu prizna otkriće nove vrste.